«Αν πρέπει να επιλέξω, θα πω ότι η ζυγαριά γέρνει προς την δια ζώσης εκπαίδευση. Ωστόσο, νομίζω ότι δεν υπάρχει επί της ουσίας δίλημμα, καθώς είναι εφικτή η σύνθεση των δύο πρακτικών και μάλιστα ο συνδυασμός θα επιφέρει περισσότερα θετικά αποτελέσματα σε σχέση με την χρήση της κάθε μίας ξεχωριστά τόσο για τους φοιτητές όσο και τους διδάσκοντες»

Ο κ. Παναγιώτης Γκορέζης είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Η συνέντευξη δόθηκε στον C.E.O. του citycampus.gr, Κωνσταντίνο Πολέμη, και αποτελεί τμήμα της έρευνας του citycampus.gr για την τηλεκπαίδευση στα Πανεπιστήμια.

Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση, όπως προέκυψε και εφαρμόστηκε από την έναρξη της πανδημίας CoVid19 είναι μια αναγκαιότητα ή μια ευκαιρία και γιατί;

Θεωρώ ότι είναι και τα δύο. Αφενός σε τέτοιες πρωτόγνωρες καταστάσεις είναι αναγκαία η τηλεκπαίδευση προκειμένου να αποφευχθεί η διασπορά του ιού γεγονός που θα είχε ακόμα μεγαλύτερες βλαπτικές συνέπειες σε πολλά επίπεδα, αφετέρου είναι μία εξαιρετική ευκαιρία να ενσωματώσουμε τις νέες τεχνολογίες στο πλαίσιο της εκπαίδευσης (έστω και με αυτόν τον «βίαιο» τρόπο) και να διατηρήσουμε κάποια από τα εργαλεία αυτά όταν επιστρέψουμε στην κανονικότητα.

Πόσο εξοικειωμένος ήσασταν στην έναρξη της τηλεκπαίδευσης με τη συγκεκριμένη πρακτική;

Όντας μέλος συνεργαζόμενου εκπαιδευτικού προσωπικού στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και από τους πρώτους που διαχειρίστηκαν τμήματα με αμιγώς εξ αποστάσεως εκπαίδευση θα έλεγα πως ήμουν αρκετά εξοικειωμένος με την εν λόγω πρακτική. Ωστόσο, θα ήθελα να εξάρω τις αρμόδιες υπηρεσίες του Α.Π.Θ. που στις απροσδόκητα δύσκολες συνθήκες και δεδομένου του πολύ μεγάλου αριθμού μελών Δ.Ε.Π. αντεπεξήλθαν με άμεση εξυπηρέτηση και πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό με αποτέλεσμα να γίνει και το δικό μας έργο ευκολότερο.

Ποια πιστεύετε ότι ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισαν οι φοιτητές σας κατά την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης;

Νομίζω ότι μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι φοιτητές και αντίστοιχα σημαντική πρόκληση για τους διδάσκοντες ήταν η διατήρηση της προσήλωσης και η πυροδότηση του ενδιαφέροντος των φοιτητών. Λόγω του, εκ των πραγμάτων, μικρότερου ελέγχου αλλά και μεγαλύτερης αυτονομίας μπροστά από τον υπολογιστή ή το κινητό, ο φοιτητής είναι πιο εύκολο να χάσει το ενδιαφέρον και την προσήλωση του με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η εκπαιδευτική διαδικασία.

Ήταν έτοιμο το Τμήμα σας να αντιμετωπίσει τις πρώτες δυσκολίες που προέκυψαν από την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης;

Όταν οι συνθήκες μεταβάλλονται τόσο απότομα και αναπάντεχα, κάποιες αρρυθμίες, εκ των πραγμάτων, θα δημιουργηθούν. Άλλωστε, όταν ένα τμήμα είναι τόσο μεγάλο όπως το δικό μας με εκατοντάδες φοιτητές ο συντονισμός και η αντιμετώπιση της νέας συνθήκης δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Παρ’ όλα αυτά, θεωρώ ότι τόσο το Τμήμα όσο και εν γένει το Α.Π.Θ. αντιμετώπισε επιτυχώς τη νέα τάξη πραγμάτων με αποτέλεσμα να συνεχιστούν απρόσκοπτα και ομαλά τα μαθήματα.

Η αλληλεπίδρασή σας με τους φοιτητές μέχρι ποιο βαθμό επηρεάστηκε; Υπήρξε κάποια ιδιαίτερη δυσκολία στο αντικείμενο που διδάσκετε;

Από τη στιγμή που ακυρώνεται η δια ζώσης επικοινωνία νομίζω ότι είναι λογικό να επηρεαστεί η αλληλεπίδραση με τους φοιτητές. Επί παραδείγματι, από τη μη λεκτική επικοινωνία της δια ζώσης εκπαίδευσης πολλές φορές οι διδάσκοντες λαμβάνουμε ανατροφοδότηση σχετικά με το ενδιαφέρον και την ενεργή συμμετοχή των φοιτητών με αποτέλεσμα να προσαρμοζόμαστε και να βελτιώνουμε τη μαθησιακή διαδικασία. Αυτό χάνεται αρκετά με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ειδικά όταν οι φοιτητές έχουν κλειστές κάμερες. Ωστόσο, θεωρώ πως εναπόκειται σε μεγάλο βαθμό και από τον διδάσκοντα να υπερκεράσει αυτην την εγγενή δυσκολία και να διατηρήσει σε υψηλό επίπεδο το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή των φοιτητών. Η αξιοποίηση οπτικοακουστικού υλικού, η παιχνιδοποιημένη μάθηση, και ο διάλογος είναι ορισμένα από τα εργαλεία μας προς αυτήν την κατεύθυνση. Βέβαια, καθοριστικό παράγοντα αποτελεί και το εκάστοτε αντικείμενο του μαθήματος. Τα δικά μου μαθήματα που είναι περισσότερο θεωρητικά ενδείκνυνται ίσως περισσότερο για τη χρήση τέτοιων πρακτικών.

Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση αποτελεί μια ευκαιρία για εξοικονόμηση οικονομικών πόρων στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο; Ποια είναι η άποψή σας για την οικονομική παράμετρο της τηλεκπαίδευσης;

Γενικότερα, θεωρώ η χρήση νέων τεχνολογιών μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στη νέα μαθησιακή διαδικασία σε πολλά επίπεδα. Πρώτιστος στόχος πρέπει να είναι η παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης στους φοιτητές έτσι ώστε όταν τελειώσουν να έχουν εκείνα τα προσωπικά και επαγγελματικά εφόδια για μία καλύτερη προσωπική και επαγγελματική ζωή και αυτό μακροπρόθεσμα να επηρεάσει θετικά και την κοινωνία. Συνεπώς, πιστεύω πως και λόγω της εξοικονόμησης πόρων αλλά και γενικά, η σύγχρονη και ασύγχρονη τηλεκπαίδευση θα πρέπει να ενσωματωθεί στη σύγχρονη καθημερινότητά μας.

Προσωπικά προτιμάτε τηλεκπαίδευση ή δια ζώσης εκπαίδευση και γιατί;

Κάθε πρακτική έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της. Η δια ζώσης εκπαίδευση προσφέρει μεγαλύτερη τριβή, επικοινωνία, και αλληλεπίδραση με τους φοιτητές. Από την άλλη μεριά, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι πιο εύκολα πραγματοποιήσιμη -με ένα απλό κλικ- επιτρέπει την εύκολη αναπαραγωγή και χρήση οπτικοακουστικού υλικού και λογισμικών, εξυπηρετεί φοιτητές που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στο πανεπιστήμιο και είναι γενικότερα πιο ευέλικτη. Αν πρέπει να επιλέξω, θα πω ότι η ζυγαριά γέρνει προς την δια ζώσης εκπαίδευση. Ωστόσο, νομίζω ότι δεν υπάρχει επί της ουσίας δίλημμα καθώς είναι εφικτή η σύνθεση των δύο πρακτικών και μάλιστα ο συνδυασμός θα επιφέρει περισσότερα θετικά αποτελέσματα σε σχέση με την χρήση της κάθε μίας ξεχωριστά τόσο για τους φοιτητές όσο και τους διδάσκοντες. Δεν είναι τυχαίο ότι η συνδυαστική μάθηση (blended learning) δηλαδή ο συνδυασμός της δια ζώσης με την εξ αποστάσεως μάθηση είναι μία τάση τα τελευταία χρόνια.

Πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση είναι ένας θεσμός που ήρθε για να μείνει μόνιμα έστω σε κάποια έκταση αν όχι συνολικά; Ποια είναι η άποψή σας στο ζήτημα;

Θεωρώ ότι η τηλεκπαίδευση είχε αρχίσει να κάνει αισθητή την παρουσία της εδώ και αρκετά χρόνια τόσο με σύγχρονη όσο και με ασύγχρονη μορφή. Τέτοια παραδείγματα είναι το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, τα εξ αποστάσεως επιμορφωτικά προγράμματα, η συμπληρωματική χρήση ασύγχρονης εκπαίδευσης στα δια ζώσης μαθήματα μας. Η πανδημία απλά αποτελεί τη θρυαλλίδα άμεσων -όχι δυσμενών αλλά εποικοδομητικών- εξελίξεων που θα συμβάλλουν στην αξιοποιηση, ως ένα βαθμό και συμπληρωματικά, των πλεονεκτημάτων που μας προσφέρει η τηλεκπαίδευση σε συνδυασμό με την δια ζώσης εκπαίδευση.