Σε διαρκή άνοδο δείχνει να βρίσκεται η χρήση του Διαδικτύου στην Ελλάδα, σύμφωνα τουλάχιστον με πρόσφατα στοιχεία, καθώς πλέον πάνω από το 70% των πολιτών έχει πρόσβαση στο Internet, «σερφάροντας» για περισσότερες από 2,5 ώρες ημερησίως. Στα παιδιά είναι μάλλον αναμενόμενο ότι τα ποσοστά χρήσης του Διαδικτύου είναι σε υψηλά επίπεδα. Στην κατηγορία των 7-9 ετών το ποσοστό ανέρχεται στο 76,5% και σε εκείνη των 10-12 ετών στο 86,7%. Οι τρεις βασικοί λόγοι χρήσης του Διαδικτύου για τα παιδιά είναι τα παιχνίδια, η ακρόαση μουσικής και η αναζήτηση πληροφοριών.

Για τα παιδιά, όπως και για τους ενηλίκους, το Διαδίκτυο είναι ένας τεράστιος χώρος ενημέρωσης και επιμόρφωσης, επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης (chat, e-mail κλπ.), αλλά και ψυχαγωγίας (με κυριότερο τέτοιο μέσο τα παιχνίδια που παίζονται online). Για το πρόβλημα της υπερβολικής ενασχόλησης ευθύνονται συνήθως τα παιχνίδια που παίζονται online (ο «παίκτης» χρειά­ζεται να είναι συνδεδεμένος στο Διαδίκτυο). Στα παιχνίδια αυτά, κάθε παίκτης επιλέγει ένα χαρακτήρα-ήρωα, που τον εξελίσσει όσο περισσότερο παίζει. Έτσι, το παιδί «αναγκάζεται» να παίζει όσο περισσότερο μπορεί, ώστε να φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα που έχει επιλέξει και, παράλληλα, να βρίσκεται συνδεδεμένο στο Διαδίκτυο πολλές ώρες και κυρίως εκείνες που έχουν επιλέξει και οι υπόλοιποι παίκτες για να παίξουν όλοι μαζί.

Πότε να ανησυχήσετε
Υπάρχουν ενδείξεις που μπορούν να σας δημιουργήσουν υποψίες ότι το παιδί σας μπορεί να είναι ακόμη και εξαρτημένο από το Διαδίκτυο. Τέτοιες είναι ο υπερβολικός χρόνος ενασχόλησης με τον υπολογιστή, η παραμέληση των υποχρεώσεων και των άλλων ασχολιών του, η απότομη πτώση των σχολικών του επιδόσεων, η απομόνωση, ο περιορισμένος χρόνος που περνά με τους φίλους και την οικογένειά του, η ­επι­θετικότητα, η αδιαφορία για πράγματα που παλιά το ευχαριστούσαν, σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι, ξηροφθαλμία κ.ά.
Όταν το πρόβλημα γίνεται μόνιμο, θα παρατηρήσετε ότι το παιδί θα μιλά μόνο για το Διαδίκτυο, θα θέλει να περνά όλο και περισσότερο χρόνο στο Ίντερνετ, δεν θα καταλαβαίνει τον χρόνο που παραμένει online, θα έχει άγχος ή και όνειρα που θα αφορούν το Ίντερνετ. Το φαινόμενο είναι συχνότερο σε αγόρια στη μέση εφηβεία (15-17 ετών), που μπορεί να προέρχονται από δυσλειτουργικές οικογένειες και πολλές φορές έχουν προβλήματα, όπως κατάθλιψη, υπερκινητικότητα και διάσπαση προσοχής.

Τι να προσέξετε
Εάν έχουν τα παιδιά σας πρόσβαση σε υπολογιστή, θα πρέπει:
- Να ασχολείστε και εσείς με τους υπολογιστές, αφού είναι ο μόνος τρόπος να επιβλέπετε τα παιδιά σας, να τα βοηθάτε να επιλέξουν με τι θα ασχοληθούν και να γνωρίζετε τι ακριβώς κάνουν.
- Να τα βοηθήσετε να συνειδητοποιήσουν ότι όλα όσα βρίσκουν στις διαδικτυακές σελίδες δεν είναι αληθινά, αγαθά και ασφαλή, και να μάθουν να ξεχωρίζουν τον πραγματικό από τον «εικονικό» κόσμο.
- Να μην τους απαγορεύετε εντελώς την πρόσβαση στο Διαδίκτυο από τον υπολογιστή του σπιτιού, επειδή, αν δεν μπορούν να το χρησιμοποιήσουν στο σπίτι, θα το κάνουν οπουδήποτε αλλού.
- Να μην αντιμετωπίζετε τον υπολογιστή ως ένα μέσο που θα σας βοηθήσει να κρατάτε τα παιδιά σας απασχολημένα για να μη σας ενοχλούν.
- Να τοποθετήσετε τον υπολογιστή σε ένα σημείο όπου θα μπορείτε, με διακριτικό τρόπο, να παρακολουθείτε τα παιδιά σας όταν τον χρησιμοποιούν, αλλά και να τους δίνετε την ευκαιρία να μοιράζονται μαζί σας ό,τι τα ενδιαφέρει, τα προβληματίζει.
- Να επιλέγετε με προσοχή και να γνωρίζετε τα προγράμματα, αλλά και τα παιχνίδια με τα οποία ασχολούνται. Αν είναι απαραίτητο, ζητήστε τη συμβουλή κάποιου ειδικού.
- Να τους δώσετε να καταλάβουν ότι η χρήση του υπολογιστή πρέπει να γίνεται με μέτρο και να μην παραμελούν τις υπόλοιπες δραστηριότητες, το παιχνίδι, τους φίλους, την ξεκούραση και τα μαθήματά τους.
- Να μη χρησιμοποιείτε τον υπολογιστή και το Διαδίκτυο ως επιβράβευση ή ως τιμωρία.
- Αν παρατηρήσετε περίεργες συμπεριφορές ή υπερβολική χρήση από την πλευρά των παιδιών σας, αναζητήστε βοήθεια.

Για να έχετε τον... έλεγχο
Αν θέλετε να γνωρίζετε σε ποιους διαδικτυακούς τόπους έχουν πρόσβαση τα παιδιά σας, χρησιµοποιήστε ένα πρόγραµµα φιλτραρίσµατος περιεχοµένου, µε το οποίο θα µπορείτε να µπλοκάρετε την πρόσβασή τους σε ιστοσελίδες µε ακατάλληλο περιεχόµενο, όπως βία, πορνό, τζόγος κ.ά. Με τη φράση-κλειδί «parental control» θα βρείτε πολλά τέτοια προγράµµατα (κάποια από αυτά και δωρεάν). Προσέξτε όµως, γιατί τα µεγαλύτερα παιδιά είναι πολύ πιθανό να µπορούν να επέµβουν στον υπολογιστή και να απενεργοποιήσουν τα συγκεκριμένα προγράμματα.

Παιδιά & οθόνες: Οι νέες οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής

Πόση ώρα στην οθόνη;

Πόση ώρα επιτρέπεται να περνούν τα παιδιά καθημερινά μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή, του κινητού ή της τηλεόρασης; Οι νέες οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής, οι οποίες δημοσιεύονται στην επιθεώρηση Pediatrics, παρουσιάζουν τον επιτρεπόμενο χρόνο και τρόπο χρήσης ηλεκτρονικών μέσων για παιδιά κάθε ηλικίας, από νήπια έως εφήβους. Σύμφωνα με τις νέες κατευθυντήριες:

- Η χρήση οθονών πρέπει να αποφεύγεται στα παιδιά κάτω των 18 μηνών, με μόνη εξαίρεση την επικοινωνία μέσω βίντεο κλήσης.

- Για τα παιδιά από 18 μηνών έως 2 ετών, η Ακαδημία αναφέρει ότι αν οι γονείς αποφασίσουν να παραχωρήσουν στα παιδιά τους πρόσβαση στα ψηφιακά μέσα, καλό είναι να επιλέξουν ποιοτικά προγράμματα (π.χ. εκπαιδευτικού περιεχομένου) και να παρακολουθούν τα προγράμματα αυτά μαζί με τα παιδιά τους ώστε να τα βοηθήσουν να κατανοήσουν τι ακριβώς βλέπουν.

- Για τα παιδιά 2 έως 5 ετών συνιστάται έως 1 ώρα χρήσης οθονών την ημέρα. Και στην περίπτωση αυτή προτείνεται επίβλεψη των παιδιών κατά τη χρήση συσκευών.

- Για τα παιδιά 6 ετών και άνω, οι γονείς πρέπει να θέσουν όρια για τον επιτρεπόμενο χρόνο χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών μέσα στην ημέρα. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι οι γονείς να εξασφαλίσουν ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν περνούν χρόνο μπροστά από την οθόνη σε βάρος άλλων, σημαντικών για την υγεία τους, δραστηριοτήτων, όπως η σωματική άσκηση και ο ύπνος.

Οι νέες οδηγίες αναφέρουν επίσης ότι οι γονείς πρέπει να ορίσουν ποιες στιγμές της ημέρας και σε ποιους χώρους του σπιτιού δεν επιτρέπεται η χρήση συσκευών (π.χ. την ώρα του μεσημεριανού και στην κρεβατοκάμαρα).

Τέλος, η Ακαδημία επισημαίνει ότι οι γονείς πρέπει να καθοδηγήσουν τα παιδιά τους σχετικά με τη διαδικτυακή τους συμπεριφορά, για παράδειγμα να διδάξουν τον σεβασμό προς τον συνάνθρωπο και να συζητήσουν ζητήματα ασφάλειας στο διαδικτυακό περιβάλλον.